NGĂN NGỪA, KHẮC PHỤC BỆNH KINH NGHIỆM

Ngọc Bảo

Kinh nghiệm đóng vai trò hết sức to lớn trong nhận thức cũng như trong hoạt động thực tiễn của con người. Nhưng nếu coi kinh nghiệm là tất cả, tuyệt đối hóa kinh nghiệm, coi thường, hạ thấp lý luận, không chịu học tập lý luận thì sẽ mắc bệnh kinh nghiệm.

Biểu hiện của căn bệnh này rất đa dạng, như­ coi th­ường lý luận, coi thư­ờng học tập lý luận; cho kinh nghiệm là yếu tố duy nhất quyết định mọi thành công trong nhận thức và hoạt động thực tiễn; không đánh giá đúng vai trò của đội ngũ trí thức, v.v.. Bệnh kinh nghiệm,về bản chấtlà khuynh hướng tư tưởng và hành động tuyệt đối hoá kinh nghiệm cá biệt, cụ thể; biến chúng thành những kinh nghiệm phổ biến nhằm áp dụng những kinh nghiệm này cho mọi tr­ường hợp, mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh, hạ thấp coi thường lý luận. Người mắc bệnh kinh nghiệm thường nhân danh đề cao thực tiễn để hạ thấp lý luận. Trên thực tế “thực tiễn” mà họ đề cao là thực tiễn cục bộ, vụn vặt, chưa chỉnh thể, chưa toàn vẹn, chưa mang tính phổ biến.Về thực chất, những người mắc bệnh kinh nghiệm không chỉ hạ thấp lý luận mà còn hạ thấp cả thực tiễn.

Nguyên nhân của bệnh kinh nghiệm có nhiều, chẳng hạn như ảnh hưởng tiêu cực của nền sản xuất nhỏ, lúa nước, theo mùa, theo chu kỳ; ảnh hưởng tiêu cực của tư tưởng gia trưởng, phong kiến; ảnh hưởng của kinh nghiệm chiến tranh du kích quá lâu dài,v.v.. Nhưng nguyên nhân cơ bản, trực tiếp nhất là vi phạm nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, không hiểu quan hệ biện chứng giữa lý luận với thực tiễn của cán bộ, đảng viên.

Để ngăn ngừa, khắc phục bệnh kinh nghiệm có hiệu quả thì phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như, thực hiện thành công công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để khắc phục ảnh hưởng tiêu cực của nền sản xuất nhỏ; khắc phục tư tưởng gia trưởng, phong kiến, như tư tưởng coi thường trí thức, tuyệt đối hóa kinh nghiệm của người cao tuổi,v.v.. . Đặc biệt phải quán triệt tốt sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, hiểu và vận dụng đúng quan hệ biện chứng giữa lý luận với thực tiễn.