NHỮNG NĂM 1921-1926, NGƯỜI THANH NIÊN SINH NGÀY 19/05/1890 ĐÃ VIẾT RẰNG:

1. Nếu đem sánh với bọn viên chức thuộc địa, thì những quân cướp đường còn là những người lương thiện. (Nay người ta hay dùng là "người tử tế")

(Bài "Ăn bám và hỗn độn")

2. Có khi họ cũng hấp tấp xây dựng những công trình xa hoa lộng lẫy, nhưng không phải cho những người đã bỏ tiền ra, không phải để cho người Việt Nam được hưởng.

(Bài "Công chính")

3. Họ chỉ xây dựng được một ít trường để đào tạo ra những vẹt, những người vong bản thiếu đạo đức và thiếu cả kiến thức phổ thông.

(Bài "Chính sách ngu dân")

4. Tôi gọi tờ báo... không phải là một tờ báo do chính quyền thành lập và giao cho bọn tay chân điều khiển, chỉ nói chuyện nắng mưa, tán dương những kẻ quyền thế đương thời, kể chuyện vớ vẩn, ca tụng công ơn của nền khai hóa và ru ngủ dân chúng....

Đã làm cho người bản xứ phải đần độn và câm, chúng cũng chưa vừa lòng; chúng còn muốn bọn họ phải điếc nữa. Chúng bịt tai họ không cho họ nghe tiếng vang của những biến cố bên ngoài. Chỉ đơn giản bằng một nét bút, chúng đình chỉ hẳn đời sống tinh thần của cả một dân tộc...

(Bài "Chế độ báo chí")

5. Pháp luật, công lý với người bản xứ ư? Thôi đi! Chỉ có batoong, súng lục, súng trường, đó là những thứ xứng đáng với lũ sâu ấy!

Ở đây "công lý" nằm trong tay những tên quan lại thiếu trách nhiệm, hoặc khi chúng ta phải thực hành công lý, thì bằng súng!

(Bài "Công lý")

6. Người Việt Nam âm thàm đóng góp cho bọn chúng, nhưng bọn chúng không thèm hỏi ý kiến họ bao giờ.

(Bài "Nước Việt Nam dưới con mắt người Pháp")

7. Bị khuất phục bằng vũ lực, bắt buộc phải chịu đựng bao nhiêu điều nhục nhã, bị áp bức, bóc lột, dân Đông Dương không thể chịu ngồi yên mà không phá gông xiềng của đế quốc thực dân. Bọn chúng biết lắm, nên chúng tìm cách giấu giếm tội ác của chúng, bưng bít những tiếng thét căm hờn của người bản xứ và che đậy những cuộc khởi nghĩa bùng nổ không ngớt...

(Bài "Đông dương khổ nhục")

8. Có tài nguyên phong phú trên đất nước mình, có nền đại thương nghiệp tiến hành ở hải cảng của mình, có những số tiền kếch xù luân chuyển quanh mình, ấy thế mà người dân Việt Nam lại sống một đời sống nghèo nàn nhất. Sự phồn thịnh ấy do bàn tay họ làm nên nhưng không phải để cho họ hưởng. Sự áp bức về kinh tế cũng nặng trĩu ê chề trên lưng người bản xứ như sự áp bức về mặt xã hội...

... Người Việt Nam, vì thân phận là phải è cổ ra đóng thuế, phải nhả tiền ra làm cho các doanh nghiệp của bọn bóc lột phát đạt...

... Nhà nước còn tìm cách cướp đoạt tài tình hơn nhiều nữa... Chẳng cần phải nói dân Việt Nam không bao giờ được thấy lại đồng bạc của mình trắng đen ra sao cả.

(Bài "Đời sống kinh tế")

9. Người ta dùng đội quân toàn những tên lưu manh, những bọn lười biếng, những tên lọt lưới pháp luật, những tên giết người, nói tóm lại, gồm các tinh hoa của những cặn bã, lượm lặt ở tất cả các nước châu Âu. Đến nước đã bị xâm chiếm hay sắp bị xâm chiếm cũng vậy, người ta thả những tên sát nhân này vào trong những đám dân chúng thiếu tự vệ. Và để kích thích chúng, người ta buông lỏng cho bọn côn đồ tha hồ hoành hành theo thú tính tàn bạo của chúng...

(Bài "Những thảm họa của nền văn minh Pháp")

10. Như các bạn biết đấy, để bảo vệ cho một chế độ cướp bóc, phải có quân ăn cướp. Họa hoằn có một viên quan cai trị nào lại thật thà và hiểu biết hơn, lập tức viên ấy bị dân lang sói quan thầy hay bè bạn xua đuổi đi ngay. Thành thử ra 99 phần trăm quan cai trị là quân trộm cắp, chỉ nghĩ đến bóc lột dân bản xứ để làm giầu, chẳng kiêng nể gì tài sản, quyền lợi, tự do đời sống của những người bị cai trị cả...

(Bài "Các quan cai trị")

Nguồn: Lượm lặt...