PHẢI CHĂNG CẦN XÁC ĐỊNH LẠI NỘI DUNG, TÍNH CHẤT CỦA THỜI ĐẠI NGÀY NAY ?

                                                                                      Kiên Trung

Lịch sử đã ghi nhận, vào các năm 1957 và 1960, Hội nghị đại biểu các Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế đã họp ở Matxcơva, trên cơ sở tiếp thu sáng tạo di huấn của V.I.Lênin, đúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn sinh động của cách mạng thế giới, đã xác định: nội dung cơ bản của thời đại chúng ta là sự quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, mở đầu bằng Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười vĩ đại ở nước Nga. Nhận định về nội dung thời đại như vậy là sự khái quát mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc, đầy tính thuyết phục, do đó đã được sự nhất trí cao trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.

Tuy nhiên, từ cuối thập kỷ 80 của thế kỷ XX cho đến nay, chúng ta đã và đang chứng kiến những biến đổi sâu sắc trên thế giới về các mặt kinh tế, chính trị, quân sự, khoa học kỹ thuật,… trong đó có nhiều biến động bất ngờ, nhiều sự kiện biến hóa khôn lường, đầy kịch tính. Đặc biệt, sau sự sụp đổi của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu, đã và đang có nhiều quan điểm hoặc vô tình không hiểu hoặc cố tình cho rằng, thời đại ngày nay không còn là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Nói cách khác, theo họ, cần phải xác định lại nội dung, tính chất của thời đại ngày nay.

Trên cơ sở phương pháp tiếp cận hình thái kinh tế - xã hội của C.Mác, chúng ta hiểu rằng, trong một thời đại bao giờ cũng diễn ra quá trình hình thành, phát triển và thống trị của một hình thái kinh tế - xã hội mới tiến bộ, và quá trình suy tàn, tiêu vong của hình thái kinh tế - xã hội cũ lạc hậu. Hai quá trình này đan xen, đấu tranh với nhau và là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội trong thời đại đó. Theo đó, thời đại ngày nay chính là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới. Trong đó, thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga và việc giai cấp công nhân đóng vai trò là trung tâm của lịch sử đã quyết định diện mạo, chiều hướng phát triển và nội dung, tính chất của thời đại ngày nay.

Mặt khác, khi nói thời đại ngày nay là thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi thế giới không có nghĩa là trong suốt cả thời kỳ lịch sử ấy, chủ nghĩa xã hội chỉ có phát triển đi lên, không có những bước thoái trào, thất bại, thụt lùi. Điều này, chính V.I.Lênin đã từng chỉ rõ: “Trong mỗi thời đại đều có và sẽ còn có những phong trào cá biệt, cục bộ, khi tiến, khi lùi; đều có và sẽ còn những thiên hướng khác nhau đi chệch ra khỏi phong trào chung và nhịp độ chung của phong trào”. Do vậy, hiện nay chủ nghĩa xã hội tuy bị tổn thất nặng nề, nhưng những thành tựu phát triển của nó cũng như sự thật về tiến trình quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội của thế giới là không thể phủ nhận, không thể đảo lộn. Sự đổ vỡ, tan dã của hệ thống xã hội chủ nghĩa không thể làm chấm dứt, kể cả làm gián đoạn tiến trình lịch sử quá độ lên chủ nghĩa xã hội của thế giới.

Hơn nữa, nếu xem xét nội dung cơ bản của thời đại ngày nay mà chỉ căn cứ vào những diễn biến trong một giai đoạn lịch sử nhất định (như thập kỷ 90 của thế kỷ XX vừa qua), mặc dù những diễn biến đó rất quan trọng, nhưng nếu cắt dời chúng với những thời kỳ có liên quan thì quả là một sự phiến diện, chủ quan, thiếu cơ sở khoa học. Trong khi đó, chủ nghĩa tư bản hiện đại mặc dù có khả năng điều chỉnh, thích nghi và đang tạm thời chiếm ưu thế về kinh tế, khoa học công nghệ và cả quân sự, song không phải vì thế mà nói rằng, giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản đóng vai trò trung tâm, quyết định chiều hướng vận động của thế giới, cũng như quyết định nội dung, tính chất của thời đại ngày nay.

 Với những cơ sở nói trên, chúng ta hoàn toàn khẳng định: trong điều kiện hiện nay, tuy tình hình thế giới đã, đang và sẽ có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường, nhưng hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới đang tạm thời lâm vào thoái trào, chủ nghĩa tư bản vẫn còn khả năng điều chỉnh, thích nghi,… song điều đó không làm thay đổi hoặc mất đi bản chất, xu hướng và nội dung cơ bản của thời đại ngày nay như sự xuyên tạc của các thế lực thù địch. Trong đó, nội dung của thời đại được xác định vẫn là sự quá độ từ chủ nghĩa tư bản tiến lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới bắt đầu từ thắng lợi của cuộc cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917. Và, tính chất của thời đại ngày nay là cuộc đấu tranh giai cấp gay go, quyết liệt giữa chủ nghĩa xã hội đang trong quá trình hình thành, phát triển với chủ nghĩa tư bản đã hết vai trò lịch sử, đang trong quá trình suy tàn.